Niels en Wouter in Zweden

Van begin maart tot eind mei 2016 zat Niels Zwartkruis samen met Wouter Bousché in Zweden. In het land van Zlatan Ibrahimovic volgde hij zijn klinische stage aan het Karolinska Institutet te Stockholm, alwaar hij een prachtige tijd beleefde. De Startende Tandarts.com vroeg hem naar zijn Zweedse ervaringen.

Dag Niels, hoe was het?

‘’Het was ontzettend gaaf. Van begin tot eind heb ik iedere dag genoten. Al sinds mijn eerste studiejaar was het mijn droom een deel van mijn studie in het buitenland te volgen. In Nijmegen mag je vanaf je vijfde jaar meeloten. Zweden stond bij mij op nummer 1 en ik ben hartstikke blij dat ik ook daadwerkelijk mocht gaan. Vooraf had ik me voorgenomen mezelf nieuwe tandheelkundige vaardigheden en inzichten eigen te maken. Daarnaast wilde ik ook op buitenlandstage voor het sociale aspect, het opbouwen van een internationaal netwerk. Beide doelen zijn behaald en afgelopen november hebben we onze eerste reünie in Noorwegen gehad.’’

Vanwaar de keuze voor Zweden?

‘’Ik wilde naar een plek waar de moderne tandheelkunde werd bedreven. In Nijmegen had ik voor mijn chirurgisch profiel al veel geëxtraheerd, dus wilde ik me op iets nieuws toeleggen. In Zweden was ik nog nooit geweest, krijg je de kans om veel patiënten volgens moderne maatstaven te behandelen en bovendien zijn de opleidingen aan het Karolinska Institutet geheel in het Engels. Ze zijn erg internationaal ingesteld en meer dan één op de vijf studenten komt dan ook uit het buitenland. Zo zaten in ons studentencomplex Vårberg onder andere erasmusstudenten uit Noorwegen, Oeganda, Portugal en Spanje. Daarnaast voelde Zweden qua afstand precies juist. Als ik weer opnieuw zou mogen kiezen, zou ik absoluut weer voor hetzelfde land gaan. Eigenlijk is niets me tegen gevallen, het was allemaal zelfs nog positiever dan vooraf verwacht.’’

Jullie zijn eerst nog naar Lapland geweest begreep ik?

‘’We zijn inderdaad eerst een week naar Lapland geweest voordat we op de nachttrein naar Stockholm stapten. We hebben toen in Kiruna overnacht en zijn met andere uitwisselingsstudenten op pad gegaan onder begeleiding van echte Sami’s, de oorspronkelijke bewoners van Lapland. Zo zijn we op huskytocht en naar het beroemde Ice Hotel geweest en hebben met sneeuwscooters snelheden van 90km/h bereikt. Ook ijsvissen, hiking en een arctic dive ontbraken niet op het programma. Wouter is zelfs nog op een succesvolle moose-safari geweest. En jawel... we hebben het noorderlicht gezien!’’

Hoe was het op de universiteit?

‘’Wij zaten op de Huddingecampus, in het zuiden van Stockholm op vijfentwintig minuten pendelen van ons studentencomplex. Hoewel we in Nijmegen inmiddels over nieuwbouw beschikken, was de Zweedse uni toch wel een tikkeltje moderner en verzorgder dan het oude gebouw dat ik in Nijmegen gewend was. Er is over alles nagedacht. Zo is de sportschool, gelegen binnen de universiteit, gratis toegankelijk voor studenten. Het studentencomplex waar we zaten was trouwens ook een bijzondere gewaarwording: een omgebouwd mooi oud ziekenhuis in een achterwijk van Stockholm. En het was iedere avond weer een verrassing of er ‘vreemden’ in de gang sliepen of niet. Hoogtepunten waren daarbij trouwens de culturele etentjes in de weekenden. Iedereen maakte dan wat uit zijn of haar eigen land, resulterend in een groot, divers landenbuffet met van alles en nog wat.’’

Hoe was de sfeer op de uni onderling?

‘’Zoals verwacht waren de Zweedse studenten uiterst behulpzaam. Iedere internationale student krijgt een eigen native ‘buddy’ toegewezen. Handig dus voor de communicatie. Wouter en ik hadden vooraf wel een Zweedse taalcursus gevolgd, maar die was niet altijd even toereikend. Wat misschien nog wel het meest bijzonder was, bleek de relatie tussen studenten en docenten. Enige vorm van boundaries lijken er niet te zijn. Niks geen ‘meneer Johansson’ of ‘mevrouw Petersson’, je spreekt elkaar aan bij voornaam, iedereen is gelijk, iedereen heeft elkaar op Facebook en docenten lopen hier zelfs volkomen geaccepteerd studenten te taggen. Rangorde is in Zweden vreemd en je ziet dan ook zelden titulatuur. Ook strijden de docenten jaarlijks met de studenten om de beschikbare kaartjes voor het altijd uitverkochte gala en andere populaire evenementen. Alleen dan zijn ze voor even geen vrienden. Maar op het feest staan ze gewoon met en door elkaar te dansen. Qua man-vrouw verhouding is tandheelkunde in Zweden behoorlijk te vergelijken met Nederland. En ook de LBGT-cultuur is hier geaccepteerd. Tijdens de feestjes door het jaar heen wordt er trouwens regelmatig iemand naar voren geroepen om wat te zeggen. Het is dan traditie om op het podium even je ondergoed te flashen. Ik heb dan ook flink gelachen toen Wouter werd verkozen tot promking.’’

Hoe zag de gemiddelde dag er voor jullie uit?

‘’Doordeweeks stonden we om zes uur op. Dan was er tijd om te douchen en goed te ontbijten alvorens om zeven uur de bus te pakken naar de Huddingecampus. Om acht uur begon het onderwijs dan. Iedere week heb je ongeveer acht dagdelen aan patiëntenbehandeling, wat ongeveer gelijk staat aan 24 uur per week. Samen met de andere exchange students in de buurt kon je behoorlijk zelfstandig je gang gaan. Wilde je graag wat meer van een bepaalde behandeling doen, zoals complex kroon- en brugwerk, dan werd daar actief voor naar je gezocht. Hadden ze een patiënt voor je, dan kreeg je een belletje op je mobiel en kon je even langslopen. Voor het onderwijs op het gebied van TMD en kindertandheelkunde/orthodontie, werkte je standaard samen met een Zweedse buddy. Heel relaxt, want daardoor had je gelijk een goede aansluiting met de locals. Rond een uur of vier waren we dan klaar met de patiëntenoverdracht en gingen we vaak nog even het centrum in, voordat we dus bus weer terugpakten naar Vårberg. Dan was het daarna tijd om gezellig te eten met onze huisgenoten tot een uur of tien en vervolgens samen nog een filmpje of serie te kijken. Tijdens ons verblijf was overigens het Eurovisie Songfestival in Stockholm gaande. Normaal ben ik daar niet zo van, maar met al die nationaliteiten om je heen ontstaat er vanzelf een soort competitiesfeer. We hebben dan ook hartstochtelijk Douwe Bob aangemoedigd.’’

Het lijkt erop dat Zweden geen last heeft van een patiëntentekort?

‘’Zeker niet, onze universiteit kampt zelfs met gigantische wachtlijsten. Patiënten betalen standaard 150 Zweedse kronen, ofwel zo’n 15 euro per consult. That’s it. Op die manier kan je uiteindelijk wegkomen met een kroon voor pak ‘m beet 75 euro. Niet gek dus dat het zo populair is, ook aan complexe patiënten is geen tekort. Wel moeten patiënten minimaal driemaal in de week beschikbaar zijn. En als ze worden gebeld, zijn ze min of meer ook verplicht te komen.’’

Hoe verhoudt het Zweedse curriculum zich ten opzichte van Nederland?

‘’Ten eerste duurt de studie in Zweden vijf jaar. Wij waren ingedeeld bij het vierdejaarsonderwijs. In de eerste twee jaar raak je geen boor aan en bovendien zit je in je eerste jaar samen bij Geneeskunde op de campus in Solna, in het noorden van Stockholm. Daarnaast schrijf je tijdens je hele opleiding maar één thesis in Zweden, en dat doe je dan ook nog eens in een duo in je vijfde jaar. De theorie wordt met name in de bachelor onderwezen en daar wordt ook veel aandacht gehecht aan zelfreflectie. Bovendien voert iedere Zweedse student tijdens de opleiding herendo’s en parodontale chirurgie uit. Ook leren ze uitneembare orthodontische voorzieningen te vervaardigen. Daarnaast hebben ze de beschikking tot een CAD/CAM milling machine. Overigens heel bijzonder: naast handschoenen en mondkapjes is het in Zweden heel gewoon om met oordoppen te werken tijdens het boren of scalen. Aan de muur hangen dispensers met gekleurde oordoppen die er doodleuk komen uitrollen wanneer je aan de knop draait.

Daarnaast is het aan de slag gaan als tandarts in Zweden anders. Je komt er namelijk terecht in de private of collectieve sector, afhankelijk van waar je word aangenomen. Daar is dan ook weer je inkomen van afhankelijk. In de collectieve sector behandel je voornamelijk kinderen, ouderen en mensen met een eenvoudige basisverzekering. In Zweden werk je daarnaast in de regel fulltime. Toen ik een aantal Zweedse studentes vertelde dat vrijwel alle afgestudeerde tandartsen in Nederland parttime gaan werken keken ze me dan ook met grote ogen aan.’’

Hoe was het Zweedse nachtleven?

‘’Erg leuk, maar ook erg duur. De populairste spots vragen na elf uur een dikke entree van 20 euro. We hebben het een keer meegemaakt dat we er stipt om elf uur waren, maar de portier was onvermurwbaar. Daarnaast is dresscode echt een dingetje in Zweden: iedereen in Stockholm is goed gekleed. We zijn zelfs een keer geweigerd omdat twee mensen er naar mening van de bouncer niet goed genoeg uitzagen. Met een geinig t-shirt hoef je dan ook zeker niet aan te komen. Sindsdien heb ik dan ook standaard m’n colbertje meegenomen. De mannen zien er gekleed uit, maar de vrouwen al helemaal. Die zijn echt indrukwekkend.

Daarnaast betaal je in een club negen euro voor een kleine Heineken. Maar dan heb je wel Heineken, dat dan weer wel. Indrinken was dan ook een must, maar niet zoveel dat we de deur niet meer binnenkwamen. Buiten staan veel wachtrijen en een studentenpas zorgt ervoor dat je makkelijker binnenkomt. Bovendien hanteren veel clubs een leeftijdsgrens van 21+ of zelfs 23+.’’

Verder nog wat van de Zweedse cultuur opgesnoven?

‘’Geen Zweden zonder fika, de traditionele theepauzes met allerlei lekkernijen. In Zweden stikt het van de fikatentjes. Een hele bijzondere was waar we met onze laptops, terwijl we aan onze thesis zaten, midden tussen een soort van jungle van bloemen en planten zaten. Je krijgt trouwens overal standaard gratis water in Zweden, zowel in studentenkantines als restaurants. Verder heb ik mijn bezoek uit Nederland Stockholm laten zien. Het Vasa Museum was daarbij een van mijn favoriete plekken. Daar valt een groot vikingschip te bewonderen waar ze een groot museum omheen hebben gebouwd.

Nu je het trouwens over snuiven hebt: in Zweden kennen ze nog een bijzonder gebruik, namelijk het consumeren van snus, een soort pruimtabak. Het zijn een soort theezakjes die je onder je bovenlip stopt en waar je zachte weefsel zich naar vormt. Omdat de meeste snusliefhebbers een voorkeursplek hebben, is het tandheelkundig te zien als een unilaterale niet-pijnlijke licht witte, oedemateuze plek op het tandvlees. Dat je het maar weet!’’

Zou je nog wat tegen onze lezers willen zeggen?

‘’Als je nog de kans hebt, ga dan alsjeblieft op buitenlandstage. Nu is het moment, nu hoef je nog geen rekening te houden met een eigen huis, een gezin of vaste baan. Ga gewoon, het is zo gaaf en je tijd en geld meer dan waard. Ik heb tijdens mijn tijd in Zweden dingen geleerd die ik in Nederland nooit had kunnen leren, en dat heeft me met alle sociale en culturele kennis ook een bredere kijk als tandarts gegeven. Ik heb gemerkt dat er in Zweden toch een positievere mentaliteit heerst dan in Nederland. In Nijmegen is er veel gestress om deadlines en wordt regelmatig geklaagd. In Zweden is het meer gezonde stress en lijken ze meer te genieten van het leven. Ze zijn dankbaar dat ze een fijne studie mogen doen en op een fijne plek wonen. Ze genieten meer van het moment. Zelf heb ik door m’n buitenlandstage uiteindelijk twee maanden langer over m’n studie gedaan, maar ik had het misschien zelfs nog wel gedaan als het me een jaar zou kosten. Dit avontuur had ik nooit willen missen.

Focus je dan ook niet alleen op je studie, maar kijk ook eens om je heen. Neem plaats in een commissie of een bestuur. Het geeft je veel energie en de ervaringen neem je mee voor later als tandarts. Overigens kan je onder de 26 jaar heel goedkoop naar Scandinavië vliegen via SAS of Norwegian, een retourtje met koffer kost dan maar 70 euro. Al met al heeft Zweden er echt voor gezorgd dat ik nog meer enthousiasme voor de tandheelkunde heb gekregen.’’